Ο γνωστός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί σε άρθρο του στο Project Syndicate αναφέρεται στην ιρανοϊσραηλινή σύγκρουση και προμηνύει… κλιμάκωση, όλεθρο και παγκόσμια οικονομική καταστροφή.
Όπως επισημαίνει διάσημος οικονομολόγος, υπό αυτήν τη συνθήκη, «οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι διαχειριστές οικονομικών κινδύνων μπορεί να ελπίζουν για το καλύτερο, αλλά θα πρέπει να προετοιμάζονται για το χειρότερο».
Ειδικότερα, η επικρατούσα άποψη, μετά την πρόσφατη επίθεση του Ισραήλ σε ιρανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, στο πλαίσιο αντιποίνων για την επίθεση της ισλαμικής δημοκρατίας με βαλλιστικούς πυραύλους, είναι ότι ο κίνδυνος περαιτέρω κλιμάκωσης έχει περιοριστεί.
Οι δηλώσεις του ανώτατου ηγέτη του Ιράν Ρουχολάχ Χομεϊνί υποδείκνυαν ότι η Ισλαμική Δημοκρατία ίσως να μην απαντήσει, κι έτσι οι χρηματοπιστωτικές αγορές φάνηκαν κάπως να συμφωνούν, με την τιμή του πετρελαίου αμέσως μετά τις ισραηλινές επιθέσεις (παρά την επακόλουθη μικρή άνοδο λόγω νέων εμπρηστικών δηλώσεων από ορισμένους Ιρανούς στρατιωτικούς διοικητές) να μειώνεται κατά 5%.
Ωστόσο, ο Ρουμπινί τονίζει ότι η άποψη περί αποκλιμάκωσης είναι εσφαλμένη.
Η εκτίμηση του Ισραήλ για τον βαθμό απειλής που συνιστά το Ιράν έχει αλλάξει δραματικά τους τελευταίους μήνες.
Δεν είναι μόνο η άποψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και των δεξιών συμμάχων του που έχει σκληρύνει.
Σημαντικοί ηγέτες της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης, όπως οι Μπένι Γκαντζ και Γιαΐρ Λαπίντ, υποστηρίζουν ότι το Ισραήλ θα πρέπει να κλιμακώσει τις επιχειρήσεις του.
«Είτε συμφωνεί κανείς με την εκτίμηση του Ισραήλ είτε όχι, οι Ισραηλινοί ομονοούν στο ότι το ιρανικό καθεστώς αποτελεί άμεση, σαφή και επικείμενη απειλή. Με τους Ιρανούς πληρεξούσιους (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι και σιιτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τη Συρία) να συνεχίζουν να επιτίθενται στο Ισραήλ, οι ισραηλινοί ηγέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στη ρίζα του.
Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει στόχευση ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων και εξόντωση των ανώτατων στρατιωτικών και πολιτικών ηγετών του καθεστώτος, όπως έχει κάνει ήδη το Ισραήλ με τους επικεφαλής της Χαμάς και της Χεζμπολάχ.
Καταστρέφοντας τις “κορυφές” της Χεζμπολάχ και εξουδετερώνοντας πολλές από τις επιθετικές της δυνατότητες, οι Ισραηλινοί έχουν υποβαθμίσει σημαντικά την επιθετική ικανότητα που είχε το Ιράν», σημειώνει ο οικονομολόγος στη ανάλυσή του – και συνεχίζει:
«Λόγω αυτής της ριζικής αλλαγής στην ισορροπία δυνάμεων, το Ιράν έχει μόνο μία αποτελεσματική επιλογή για να αντιμετωπίσει το Ισραήλ δεδομένου ότι οι επιθετικοί του πύραυλοι και άλλα όπλα δεν έχουν καταφέρει να προκαλέσουν σημαντική ζημιά: να αναπτύξει άμεσα την πυρηνική του ικανότητα.
Από την άλλη, το Ισραήλ θεωρεί το Ιράν υπαρξιακή απειλή, οπότε δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιτεθεί στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις (καθώς και στην ιρανική ηγεσία) πριν το Ιράν καταφέρει να κατασκευάσει μια πυρηνική βόμβα».
Νέες ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές είναι πολύ πιθανές, ανεξάρτητα από την αυτοσυγκράτηση που μπορεί να επιδείξει το Ιράν.
Τυχόν νίκη Ταμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ μπορεί να δώσει στο Ισραήλ το «πράσινο φως» για επιθετικές ενέργειες, ενώ μια νίκη της Καμάλα Χάρις δεν θα το αποτρέψει να αντιμετωπίσει αυτό που θεωρεί υπαρξιακή απειλή.
Εάν το Ισραήλ αρχίσει να κλιμακώνει σταδιακά τις επιθέσεις του στο Ιράν, η αμερικανική κυβέρνηση, όποια και αν είναι αυτή, θα συνεχίσει να το υποστηρίζει, είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Το αν το Ισραήλ έχει τις ικανότητες να καταστρέψει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα ή να προκαλέσει αλλαγή καθεστώτος είναι άνευ σημασίας – ακόμη και μια ζημιά περιορισμένης έκτασης στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, θα επιβράδυνε τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης και θα εδραίωνε την αποτροπή που επιθυμεί το Ισραήλ.
Κλιμάκωση
Σύμφωνα με τον Ρουμπινί, «η πιθανότητα κλιμάκωσης τις επόμενες εβδομάδες και μήνες σημαίνει ότι θα υπάρχουν οικονομικοί και χρηματοπιστωτικοί κίνδυνοι προς διαχείριση.
Μια αρκετά μεγάλη ισραηλινή επίθεση στο Ιράν θα μπορούσε να διαταράξει σοβαρά την παραγωγή και τις εξαγωγές ενέργειας από τον Κόλπο.
Εάν το Ιράν βρεθεί σε αδιέξοδο, θα προσπαθήσει να ναρκοθετήσει τον Κόλπο και θα αποκλείσει τα στενά του Ορμούζ, πλήττοντας τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας.
Σε αυτό το σενάριο, ο κόσμος θα βιώσει στασιμοπληθωριστικά σοκ παρόμοια με αυτά που ακολούθησαν τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 και την ιρανική επανάσταση του 1979.
Οι αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου θα ήταν καταστροφικές για την παγκόσμια οικονομία και την ευημερία δισεκατομμυρίων ανθρώπων, και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εξετάσουν μέτρα για να αμβλύνουν τις συνέπειες από το πλήγμα.
Θα ήταν χρήσιμο εάν μια μεγάλη σύγκρουση ήταν όσο το δυνατόν πιο σύντομη.
Το Ισραήλ θα πλήξει το Ιράν εξαιρετικά σκληρά και με ακρίβεια, και όχι για μήνες.
Ναρκαλιευτικά πλοία (όπως αυτά που λειτουργεί η Ιαπωνία) θα αναπτυχθούν άμεσα για να καθαρίσουν τον Κόλπο το συντομότερο δυνατό.
Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παράσχουν στη Σαουδική Αραβία προηγμένες αμυντικές τεχνολογίες – όπως πρόσθετα αντιπυραυλικά συστήματα Patriot – για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο καταστροφής των πετρελαϊκών εγκαταστάσεών της.
Και το Βασίλειο θα αυξήσει μαζικά την παραγωγή και τις εξαγωγές πετρελαίου από την υπερβάλλουσα δυναμικότητά του για να μειώσει οποιαδήποτε αύξηση των τιμών παγκοσμίως, ενώ οι ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις θα χρησιμοποιήσουν τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου για να περιορίσουν τον αντίκτυπο.
Επίσης, οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων οικονομιών και των αναδυόμενων αγορών ίσως να δώσουν επιδοτήσεις για τους καταναλωτές ενέργειας – όπως αυτές που δόθηκαν μετά την αύξηση των τιμών έπειτα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Και οι κεντρικές τράπεζες θα ανταποκριθούν σε οποιοδήποτε στασιμοπληθωριστικό σοκ διατηρώντας σταθερά τα επιτόκια ή ακόμη και μειώνοντάς τα.
Με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό καλά αγκυροβολημένες (σε αντίθεση με τη δεκαετία του 1970), οι κεντρικές τράπεζες δεν πρέπει να υπεραντιδράσουν συσφίγγοντας την πολιτική τους εις απάντηση σε ένα σοκ που θα είναι προσωρινό (θα διαρκέσει για μερικούς μήνες περίπου).
«Φυσικά, δεδομένου ότι μια πλήρους κλίμακας επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν θα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, μια κυβέρνηση Χάρις δεν θα ήθελε να συμβεί.
Εκτός από τις παγκόσμιες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις, η αποτυχία καταστροφής των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων θα ενίσχυε την αποφασιστικότητα του ισλαμικού καθεστώτος να αναπτύξει όπλα.
Από την άλλη, η επιτυχία θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη.
Το ιρανικό καθεστώς, μια διαρκής πηγή σημαντικής αστάθειας στη Μέση Ανατολή, θα αποδυναμωνόταν σημαντικά• και αν το Ιράν εξασθενήσει, το ίδιο θα γίνει και με τους πληρεξουσίους του.
Πράγματι, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια λαϊκή επανάσταση στο Ιράν μετά από μεγάλες ισραηλινές επιθέσεις.
Το καθεστώς είναι ήδη αδύναμο, μη δημοφιλές και απεχθές στους περισσότερους Ιρανούς.
Αν έπεφτε, θα βελτιώνονταν οι προϋποθέσεις για κατάπαυση πυρός στη Γάζα, για εξομάλυνση στις σχέσεις Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας και, τελικά, για μια λύση δύο κρατών στο Μεσανατολικό.
Εν ολίγοις, μια επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν είναι μια στρατηγική υψηλού κινδύνου και υψηλής απόδοσης, που θα μπορούσε να οδηγήσει είτε σε παγκόσμια οικονομική καταστροφή είτε σε αναμόρφωση της Μέσης Ανατολής προς το καλύτερο.
Τουλάχιστον, έτσι βλέπουν τα πράγματα οι Ισραηλινοί.
Ανεξάρτητα από το αν κάποιος συμφωνεί με την εκτίμησή τους, η κλιμάκωση της σύγκρουσης είναι πολύ πιθανή».
